Haberler

İşçiler Ücretsiz İzin Konusunda Tazminat Alabilir!

İş Kanununa eklenen geçici madde ile, üç aylık işten çıkarma yasağı döneminde işveren işçilerini ücretsiz izne çıkartabilir ancak işveren bu hakkını kullanırken işçileri arasında ayrımcılık yapamaz. Aynı işi yapmakta olan işçilerin bir kısmını ücretsiz izne ayırıp, diğerlerini hiç ücretsiz izne çıkartmazsa haksızlığa uğrayan işçi ayrımcılık dolayısıyla iş akdini haklı fesih sebebi yapabilir.

pandemi döneminde uygulanan ücretsiz izin ve kısa çalışmaya ilişkin sorularını Habertürk'ten Ahmet Kıvanç cevapladı.

İşveren virüsten etkilenmediği halde, yasadaki yeni düzenlemeye göre işçiyi ücretsiz izine çıkartabilir mi? Kötü niyetli olarak ücretsiz izne çıkartırsa işçinin dava açma hakkı var mıdır

İş Kanunu’na eklenen geçici madde uyarınca, işveren 17 Nisan’dan geçerli olmak üzere 3 ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında başka bir sebeple işçisini işten çıkartamaz. Fakat, işten çıkarma yasağı süresince ücretsiz izne çıkartabilir. Kanunda bu konuda herhangi bir kısıtlama bulunmuyor.

Yasada kısıtlama olmamakla birlikte işveren pandemi süresince sadece belli işçileri ücretsiz izne ayırıp, aynı işi yapan diğer işçileri hiç ücretsiz izne ayırmazsa bu kötü niyete girer. Örneğin pandemi döneminde üretimine devam eden bir maske üretim atölyesinde 10 makine işçisinden 4’ü iki ay ücretsiz izne çıkartılırken, diğer 6’sı hiç izne çıkartılmamışsa hak iddia edilebilir. Ücretsiz izin uygulamasının aynı işi yapmakta olan işçiler arasında dönüşümlü yapılması gerekir. Ancak, yaptığı iş nedeniyle ücretsiz izne çıkartılmaması gereken kişilerin ücretsiz izne çıkartılmaması ayrımcılık olarak nitelendirilemez.

Sizinle aynı işi yapan işçiler kesintisiz çalıştırılırken, siz uzun süreli ücretsiz izne çıkartıldınız ise ayrımcılığın giderilmesi için noterden ihtarname çekebilirsiniz. Adaletsizlik düzeltilmezse iş akdini haklı fesih gerekçesi yapabilirsiniz.

Ocak ayında doğum yaptım. Raporum 2 Nisan’da bitti. Pandeminin yoğun olduğu dönemde iş yerimden ücretsiz izin talebinde bulundum. Kısa çalışma ödeneği için gerekli koşulları sağladığımdan, ödeneği hak etmiş görünmeme rağmen faydalanamadım. Faydalanmam gerekmez mi? 

İşçilerin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için iş yerinde çalışma sürelerinin geçici olarak en az 3’te 1 oranında azaltılması veya tamamen durdurulması gerekir. İş yeriniz kısa çalışma uygulaması için İŞKUR’a başvurmamış ise sadece bir işçi için kısa çalışma ödeneği verilmez. İş yeriniz, siz izin talebinde bulunduktan sonra kısa çalışmaya başvurdu ise ücretsiz izin yerine kısa çalışmaya geçiş yapabilirdi. İşveren kısa çalışma başvurusu yaptıktan sonra ücretsiz izne çıktınız ise sizi listeye aldırabilmek için yeniden tüm iş yeri için başvuru yapılması gerekir.

Sonuç olarak, kısa çalışma ödeneği, iş yerinde genel bir uygulama olması durumunda söz konusu olur. Tek tek işçiler için kısa çalışma başvurusu yapılamaz.

Eşim 35 haftalık hamile. Turizm çalışanı olduğu için bu yıl iş başı yapamadı. Şu anda ücretsiz izin ödemesinden faydalanıyor. Bu hafta rapor alsak, rapor parasından faydalanabilecek miyiz? Rapor parası alamayacaksak, en azından ücretsiz izin ödemesinden olmayalım diye düşünüyoruz. 

Analık izni doğumdan önce ve sonraki 8’er haftalık süreleri kapsar. Sağlık durumu iyi olan anneler, doğumdan sonra bebeğiyle daha fazla vakit geçirebilmek için 37. haftaya kadar çalışabilmek için doktor raporu alırlar. Koronavirüs tedbirleri dolayısıyla gerek kısa çalışma, gerekse ücretsiz izin uygulaması nedeniyle fiilen çalışmayan hamile kadınların 32. haftadan itibaren doğum iznine çıkmaları gerekir. Vakit kaybetmeden doktor raporu alarak analık (doğum) iznini başlatmalı. Raporun üçüncü gününden başlamak üzere rapor parası ödenmeye başlar. Ücretsiz izinde günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği ödenir. Doğum izninde ise son 3 aylık dönemdeki brüt ücretin 3’te 2’si oranında ödeme yapılır. Örneğin, asgari ücretle çalışan bir işçiye aylık 1.971 TL ödenir.

Ben 20 Nisan’a kadar fiilen çalıştım fakat çalıştığım şirket 1 Nisan’da kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. Benim sigorta primim 448 gün olduğu için kısa çalışma ödeneğim çıkmadı. Bunun yerine işsizlik parası almak zorunda kaldım. Şirkete sorduğumda, “Herkes için 1 Nisan’da başvurduk” dediler. Nisan ayında çalıştığım 20 günün parasını aldım. Devletten de 545 TL ödendi. Buna karşılık da yıllık izinden düşeceğini söylediler. Sizce bu durum normal mi, işverenin bunu yapmaya hakkı var mı? Sonuçta 20 gün çalıştığım halde sigortam yatırılmadı. 

20 Nisan’a kadar fiilen çalıştı iseniz sigorta priminizin yatırılmış olması gerekirdi. Priminizin yatırılmaması, kısa çalışma ödeneği alabilecek iken daha düşük nakdi ücret desteği almak zorunda kalmanız size iş akdini fesih hakkı verir. İş yerinde en az bir yıl süredir çalışıyor iseniz iş akdini bu gerekçeyle feshettiğinizde kıdem tazminatınızı alabilirsiniz ancak ihbar tazminatı alamazsınız. Ayrıca işvereni il çalışma müdürlüğüne şikayet edebilirsiniz. Bu hakkını kullanan tüm okurlarımıza yaptığım uyarıyı size de yapmak isterim. Haklı fesih yaparken öncelikle 20 Nisan’a kadar fiilen çalıştığınıza dair sağlam delilinizin olması gerekir. İş akdini feshedecekseniz noter aracılığıyla yapınız.

Covid - 19 nedeni ile maaşım yarım yatıyor. Çalıştığım yerden ayrılınca 6 ay işsizlik maaşından yararlana bilir miyim? Çalıştığım şirkette 1000 güne yakın sigortam var. 

İşsizlik maaşı ödeme süresi, prim gününe göre değişir. Son çalıştığınız şirket dahil, en son işsizlik maaşı aldığınız tarihten sonraki prim günleriniz en az 600 gün ise 6 ay, en az 900 gün ise 8 ay, en az 1.080 gün ise 10 ay işsizlik maaşı alabilirsiniz. “Yarım maaş” ile kısa çalışma ödeneğini kastediyorsanız, bu prim günlerine göre hesaplanacak olan işsizlik maaşı süreniz, kısa çalışma ödeneği aldığınız gün kadar kısalır. Örneğin, en az 1.080 gün priminiz var ve 50 gün kısa çalışma ödeneği aldınız ise işsizlik maaşı hakkınız 300 günden (10 ay) 250 güne düşer. Tabii işsizlik maaşı alabilmek için kendi istek ve kusurunuz dışında işsiz kalmanız gerektiğini de hatırlatayım.

Son 3 yılda 450 prim günü ve 60 gün şartını sağlamaktayım. 2019 mart ayında işsizlik ödeneği almaya başladım ve eylül ayında bitti. Şubat ayında çalışmaya başladığım firma mayıs ayında kısa çalışmaya başvurdu. Brüt ücretim 6993.89 TL. Kısa çalışmadan yararlanabilir miyim? Yararlanabilir isem alacağım ödenek ne kadar olacaktır? 

Geçen yıl işsizlik ödeneği aldığınıza göre son 3 yılda 450 gün koşulunu sağlamamış olursunuz. 2019’da 7 ay işsizlik ödeneği almış görünüyorsunuz. 2019 yılı itibarıyla toplam işsizlik ödeneği hakkınız 8 ay ise 1 ay kısa çalışma ödeneği alabilirsiniz. İşsizlik ödeneği hakkınız 10 ay ise bu durumda 3 aya kadar kısa çalışma ödeneği alabilirsiniz. Ödenek tutarı, son iş yerindeki ücretiniz üzerinden değil, 2019 yılı şubat ayında işsiz kalmadan önceki 12 aylık dönemdeki ücret ortalamanız üzerinden hesaplanır

Muhammed Karabağ

1989 yılında Dicle Üniversitesi İşletme ve 1995 yılında da Anadolu Üniversitesi İktisat bölümlerinden mezun oldu. 1999 yılından beri Avcılar'da kendi ofisinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışan Karabağ, kurucusu ve ortağı olduğu Avcılar'daki Bağımsız Denetim A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak çalışmalarını devam ettirmektedir.