Haberler

Covid-19 Sonrası İşsizlik Maaşı Hakkınızı Yakmayın

Pandemi sürecinde temmuzun ortasına kadar işten çıkarma yasağına rağmen ba zı işverenler işçileri işten çıkarmaya başladı. İşçiler rıza gösterdikleri işten çıkarmalar için işzilik maaşı alamazlar.

  İşsizlik maaşı hakkını kaybetmemek için iş akdinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple, işverence feshedilmesi gerekir.  İşsizlik maaşınızı kaybetmemeniz için dikkat etmeniz gerekenler Ahmet Kıvanç yazdı.

İşveren beni ve bir arkadaşımı 8 Mayıs’ta işten çıkardı, ihbar ve kıdem tazminatımı ödedi. Resmi çıkışı 17 Temmuz’dan sonra yapacaklarmış. Şu an kısa çalışma ödeneği alıyorum ama fiilen işsizim. Ne yapabilirim? 

Bu dönemde yapılan işten çıkış işlemlerinin hukuki bir geçerliliği yok. İşveren 17 Nisan - 17 Temmuz tarihleri arasında işçiyi sadece ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılıktan dolayı işten çıkartabilir. Bu gerekçeyle işten çıkartılmanız durumunda işsizlik maaşı alamazsınız. İşten çıkışınızın hangi gerekçeyle yapıldığı önemlidir. İşveren ile karşılıklı anlaşarak iş akdini feshettiğinizde işsizlik maaşı alamazsınız. İşsizlik ödeneği alabilmeniz için iş akdinizin işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple feshedilmesi gerekir.

İşveren tarafından 16 Mart - 16 Haziran tarihleri için ücretsiz izin dilekçesi yazdırılarak ücretsiz izne çıkartıldım. Normal maaşım 2.750 TL idi. İŞKUR tarafından KÇÖ olarak 1.900 TL maaş bağlandı. İşveren bilgisayarlarımızla birlikte evden çalıştırıyor ve ekstra bir ödeme yapmıyor. İşverenin böyle bir uygulama yapması yasal mı? Yasal ise saat-gün sınırı nasıl olmalıdır? 

Anlaşılan işveren çalışanlara önce ücretsiz izin dilekçesi imzalatmış ama sonra bunu işleme koymayıp kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. İşin tamamen durdurulduğu kısa çalışma uygulamasında işveren işçiyi evden de olsa çalıştıramaz. İş tamamen durdurulmayıp, çalışma saatleri azaltıldı ise evden çalıştığınız sürelerin parasının ödenmesi gerekir. Aksi uygulama yasal değildir. Çalıştığınız sürelerin ücreti ödenmedi ise iş akdinizi haklı fesih yaparak kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. İşin tamamen durdurulduğu bildirilmesine rağmen hem evden çalışma yaptırılıp hem de kısa çalışma ödeneğinden yararlanıldığı İŞKUR tarafından tespit edilirse işçilere yapılan kısa çalışma ödemeleri işverenden faiziyle tahsil edilir.

09.08.1970 doğumluyum. 1 Haziran 1988 tarihinde sigorta girişim oldu. Toplam 3730 gün primim var. 2004 yılında BAĞ-KUR’lu oldum, toplam 1700 gün prim ödedim. 4 Mart 2019 tarihinde tekrar SSK’lı olarak çalışmaya başladım ve devam ediyorum. Ne zaman emekli olurum? Son 3,5 yıl şartını tam anlayamadım.  

SSK’dan normal emeklilikte 5450 prim günüyle 51 yaşında emekli olabilirsiniz. Emekliliğe hak kazanabilmek için 1720 gün daha prim ödemelisiniz.

Sizin gibi SSK, BAĞ-KUR gibi birden fazla statüde çalışması olanlar, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihten geriye doğru son 7 yıllık dönemde en fazla hangi statüde çalıştılar ise o statüden emekli olabilirler. BAĞ-KUR’dan emeklilikte 9000 prim günü aranır. Bu nedenle SSK’dan emekli olabilmeniz için emeklilik dilekçesi verdiğiniz tarih itibarıyla en az 1261 prim gününüzün SSK (4/a) kapsamında olması gerekir. Dilekçe verdiğiniz tarihte yapılacak hesaplamada son 7 yıl BAĞ-KUR primlerinizin daha fazla çıkması halinde, bu kez emeklilik için 9000 prim gününü doldurmanız istenir.

SSK’dan eksik prim günüyle ise 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Ancak, BAĞ-KUR çalışmalarınız dolayısıyla 4 Mart 2019 tarihinden sonraki SSK primlerinizi yine 1261 güne tamamlamak zorundasınız.

Eşimin aşağıdaki bilgilerine istinaden emekli olabilmesi için ne kadar gün prim ödemesine ihtiyaç var? Doğum borçlanmasını emekliliğe yakın mı ödemeliyiz? Prim gününü doldurmak için isteğe bağlı sigorta primi mi ödemeliyiz? Doğum: 31/10/1967 İlk işe giriş: 11/09/1995 Toplam prim günü: 959 Çocukların doğum tarihleri: 2000-2001-2005 

Eşiniz 3600 prim günüyle 58 yaşında SSK’dan, 5400 prim günüyle de 56 yaşında BAĞ-KUR’dan emekli olabilir. Gönderdiğiniz hizmet döküm cetveline göre, çocuklar sigortalı çalışmadığı dönemde doğduğu için üçü için de doğum borçlanması yapmanız mümkün. Her bir çocuk için 720 günden, toplam 2160 prim günü doğum borçlanması yapabilirsiniz.

Hizmet dökümüne göre, isteğe bağlı sigorta ile birlikte toplam 1.120 prim günü bulunuyor. Üç çocuk için doğum borçlanması yaptığınızda toplam prim günü 3280’e ulaşır. Bu süreyi 3600’e tamamlayarak SSK’dan emekli olması mümkün. Doğrusu da SSK’dan emekli olmasıdır. Çünkü doğum borçlanmasına ilave olarak SSK’dan emeklilikte 11 ay, BAĞ-KUR’dan emeklilikte ise 6 yıl daha prim ödemeye ihtiyaç var.

SSK’dan emekli olabilmesi için isteğe bağlı sigorta primi ödemeye 10 ay daha devam edebilir. 11. ayda isteğe bağlı sigortayı bırakıp, en az bir ay süreyle 4/a’lı çalışması gerekir. Doğum borçlanmasının 4/a statüsünde değerlendirilebilmesi için, borçlanmayı 4/a’lı çalışırken veya 4/a’lı çalışmanın ardından yapmalısınız. Bu işlemlerin sonucunda prim gününü 3600’e tamamladıktan sonra çalışmayı bırakıp emeklilik yaşını bekleyecek. 31 Ekim 2025 tarihinde emeklilik dilekçesi verebilir.

Doğum borçlanmasını asgari ücret üzerinden yaparsanız, günlük 31.39 TL’den 2160 gün için toplam 67 bin 807 lira prim ödemeniz gerekir.

20 Mart tarihinden itibaren çalıştığımız işyerinden corona yüzünden ayrılmak ve evden çalışmak zorunda kaldık. Patronumuz bize sormadan kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Asgari ücretle çalıştığım için bana 1.614 TL ödeme çıktı. Patronum eşimin hesabına para yatırarak asgari ücrete tamamladığını belirtti. Sigortamızın hiç yatmaması nedeniyle evden çalışmamamız gerektiğini öğrenince patronuma sorduğumda, “Devletten para aldın, benden de mi para istiyorsun? Sana 2 maaş vermem mi gerekiyor?” dedi. Ben de evden çalışmayı durdurdum. Bu konuda ne yapmam gerekir? 

Kısa çalışma başvurusunda bulunurken işverenin işçinin onayını araması gerekmez. İşverenin böyle bir zorunluluğu bulunmuyor. Ancak, kısa çalışma başvurusunda iş yerinde çalışmanın tamamen durdurulduğu belirtilmiş ise işçinin hiçbir şekilde çalıştırılmaması gerekir. Evden çalıştığınızı kanıtlayabilirseniz noterden ihtar çekerek çalıştığınız sürenin ücretinin ödenmesini, sigorta priminin yatırılmasını isteyebilir, ayrıca iş akdinizi haklı fesih yapabilirsiniz. En az bir yıl hizmetiniz var ise haklı fesih yaptığınızda kıdem tazminatı alabilirsiniz. Çalışma Bakanlığı’na şikayet ettiğinizde işçilere ödenen kısa çalışma ödenekleri de faiziyle işverenden alınır.

Eşim 15 haftalık hamile ve ekim ayında doğum iznine ayrılacak. Firmanın bu süreçte hamile çalışanları ücretsiz izne çıkarabileceği konuşuluyor. Kısa çalışma uzatılırsa da ona tabi olacaklar. Son bir yılda 90 gün şartını yerine getiriyor fakat doğum tarihine kadar olan süreçte çalışmayacağı için rapor parası nasıl hesaplanacak?

Analık izni döneminde rapor parası alabilmek için son bir yılda en az 90 gün prim ödenmesi ve doğum iznine ayrılma tarihinde sigortalı olarak çalışmak gerekiyor. Kısa çalışma veya ücretsiz izinde olanlar da sigortalı sayılırlar. Kısa çalışma ve ücretsiz izin döneminde işveren tarafından ücret ödenmediği için eşinizin rapor parası, kısa çalışma uygulamasının başladığı tarihten önceki son üç aylık dönemde ödenen brüt ücret üzerinden hesaplanır. Brüt ücretin 3’te 2’si oranında ödeme yapılır. Brüt ücreti 3 bin lira olan işçiye, aylık 2 bin lira rapor parası ödenir.

Engelli emekliyim, fakat devlet üniversitesine ait bir kooperatifte çalışıyorum. Burası kamu iş yeri diye biliyorum. Dolayısıyla idari izinli sayılmaz mıyım? Zaten 26 Mart’tan 24 Haziran’a kadar ücretsiz izne ayırmışlardı. Şimdi 24 Haziran gelmeden yeni bir izin formu göndermişler, 2 ay daha uzatıyorlar, imzalamasam ne olur?

Devlet üniversitesi personelinin kurduğu tüketim kooperatifi kamu iş yeri sayılmaz. 17 Nisan'da yürürlüğe giren kanun uyarınca, işvereniniz sizi 17 Temmuz 2020 tarihine kadar ücretsiz izne ayırabilir. Bu tarihten sonra da ücretsiz izne ayırıp ayıramayacağı, kanunun süresinin uzatılmasına bağlıdır. Aynı kanuna göre, çalışanlar ücretsiz izne ayrılmalarını haklı fesih sebebi yapamazlar.

Ücretsiz izin döneminde günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği ödeniyor. Ancak, emekli aylığı almakta olduğunuz için size nakdi ücret desteği ödenmez. Aslında işverenin sizi en fazla 17 Temmuz'a kadar ücretsiz izne çıkarması gerekir. Süre uzatılmadığı takdirde 17 Temmuz'dan sonra ücretsiz izne çıkartılamazsınız. Bununla birlikte 17 Temmuz sonrasını da kapsayacak şekilde ücretsiz izin formunu şimdiden imzalarsanız herhangi bir hak iddia edemezsiniz. İsterseniz şimdilik sadece 17 Temmuz'a kadar ücretsiz izne çıkacağınıza dair form imzalayabilirsiniz. Daha uzun süreli ücretsiz iznini kabul etmediğiniz için iş akdinizi feshederlerse kıdem tazminatı alırsınız.

Muhammed Karabağ

1989 yılında Dicle Üniversitesi İşletme ve 1995 yılında da Anadolu Üniversitesi İktisat bölümlerinden mezun oldu. 1999 yılından beri Avcılar'da kendi ofisinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışan Karabağ, kurucusu ve ortağı olduğu Avcılar'daki Bağımsız Denetim A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak çalışmalarını devam ettirmektedir.