Haberler

İş Kazası Geçiren İşçilerin Hakları ve Bilmesi Gerekenler

2012 yılında münferit bir kanun haline getirilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile önemli bir mesafe alınmış olsa da henüz uygulamada epeyce eksiklikler bulunmaktadır.

İş kazası meydana geldiğinde imkân varsa ilk müdahale sağlık personeli tarafından işyerinde yapılmalıdır. İmkân yoksa en yakın sağlık kuruluşuna vakit kaybetmeden işveren tarafından götürülmelidir. Normalde sağlık yardımlarından faydalanabilmek için son bir yıl içinde 30 gün prim şartı varken bu aşamada iş kazası geçiren için bu şart geçerli değildir. İlk kez çalışmaya başlamış olsa, ilk gün kaza geçirmiş olsa dahi herhangi bir prim gün sayısı şartı olmaksızın tedavi giderleri SGK tarafından karşılanır. Bu durum kamu veya özel ayrımı olmaksızın tüm hastaneler için geçerlidir. Ayrıca iş kazası nedeniyle acil servislerde yapılan tedaviler ile ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi katılım payı, yine ayakta tedavide sağlanan ilaçlar için katılım payı ve tıbbi malzeme katılım payı alınmaz.

İstirahatli kalması halinde normalde ilk iki gün için ödeme yapılmamasına rağmen iş kazası nedeniyle rapor süresinin tamamı için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu tutar günlük ücret üzerinden hesaplanır ve yatarak tedavilerde yarısı, ayaktan tedavilerde ise 2/3ü kadardır. Tedavisi sonucunda % 10 veya üzerinde sürekli iş göremezlik durumu söz konusu olursa bu kez kendisine gelir bağlanır. Eğer işçi sürekli başkasının bakımına muhtaç durumda ise ücretinin % 100'ü gelir olarak bağlanır. Tam iş göremezlik durumunda % 70 oranında diğer durumlarda ise iş göremezlik derecesi dikkate alınarak belirlenen oran üzerinden gelir bağlanır. Bu gelir çalışmasına engel değildir. Çalışsa bile kesilmez. Yeniden çalışıp emeklilik şartlarını sağladığında emekli aylığı bağlanabilir.

İş kazası nedeniyle vefat eden kişinin hak sahiplerine cenaze yardımı yapılır, herhangi bir prim gün, hizmet yılı ve yaş şartı olmaksızın ölüm geliri bağlanır. Bunun yanında 5 yıl sigortalılık 900 gün prim şartları varsa ölüm geliri ile birlikte ölüm aylığı da almaya hak kazanır. Ölüm geliri almakta olan kız çocuğunun evlenmesi halinde 24 aylık maaş tutarı kadar çeyiz yardımı yapılır.

İş kazası geçiren kişinin işvereni iş kazasını bildirmezse bizzat kazazede SGK'ya başvurarak inceleme isteyebilir. SGK tarafından bir tespit yapılamazsa iş kazası tespit davası açabilir. İş kazası tespit davası için herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Borçlar Kanunu'nda düzenlenen 10 yıllık genel zamanaşımına da tabi değildir. 15-20 yıl geçmiş olsa bile dava açılabilir. İş kazalarında işçi ve işverenin kazanın meydana gelmesinde kusurlu davranışları çok önemlidir. Bu davranışlar neticesinde taraflara kusur oranı verilmektedir. İnceleme yapanlar kusur oranlarını kanaatlerine göre belirlemektedirler. Kusur oranları çoğu zaman tarafların itirazına yol açmaktadır. Bununla birlikte iş göremezlik oranı % 10 ve üzerinde ise gelir bağlandığı için bu oranların tespit edildiği sağlık kurulu raporlarına da yüksek sağlık kurulunda itiraz edilebiliyor. Sonuç alınamazsa bu kez iş mahkemesinde dava açılıp adli tıptan inceleme talep edilebilmektedir.
Ayrıca işverenine maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı bulunmaktadır. Hem iş kazası tespit davası hem de tazminat davaları için arabulucu zorunluluğu yoktur. Maddi tazminat davasında talep edilecek miktar iş göremezlik derecesine, kusur oranlarına, mesleğine, maaşına ve yaşına göre değişmektedir. Ortalama ömür olarak 72 yaş dikkate alınarak hesap yapılmaktadır. Manevi tazminatta ise kazanın meydana geliş şekli, yaş ve kusur oranları en belirleyici etkenlerdir. İş kazalarının yaşanmadığı veya en aza indirildiği bir çalışma sistemine kavuşmak dileğiyle herkese kazasız belasız sağlıklı bir ömür diliyorum.

OKUYUCU SORULARI

Soru:İşyerinde bulunan wc de kayıp düştüm. İşverenim iş yaptığım sırada olmadığı için iş kazası olmadığını söyledi ve işlem yapmadı doğru mudur? (Mert DÜZCELİ)

Cevap: İşyeri sınırları içerisinde her nerede olursa olsun meydana gelen her türlü kaza iş kazası olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle iş kazası olarak işlem yapılmalıdır. İşvereniniz başvurmazsa bizzat kendiniz başvuru yapabilirsiniz.

Soru: Sigortasız olarak çalıştırılmaktayım. İşten çıkarılma korkusu ile şikayet edemiyorum ve dava açamıyorum. İşten ayrıldıktan sonra dava açabilir miyim? Ne kadarlık sürem var? (M.K)

Cevap: İşten ayrıldıktan sonra iş mahkemesinde dava açabilirsiniz. Hizmet tespit davalarında arabulucu zorunluluğu bulunmamaktadır. İşten ayrıldığınız yılın sonundan başlamak üzere 5 yıl içinde dava açmazsanız hakkınız zamanaşımına uğrar.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

Soru: 1960 doğumluyum. 2005 yılında ilk kez Bağ-kurlu çalışmaya başladım. Daha öncesinde çalışmam yok. Şu ana kadar 4980 günüm var. Son 3,5 yıl SSK'ya geçersem hemen emekli olabilir miyim? Ne zaman emekli olurum? (İlknur KÜÇÜK)

Cevap: 2000-2008 tarihleri arasında ilk kez sigortalı olanlarda SSK dan emeklilik şartları (7000 gün 58 yaş) veya (4500 gün 58 yaş ve 25 yıl)dır. Bağ-kurdan ise 5400 gün 60 yaş şartları geçerlidir. Görüldüğü gibi SSK da 25 yıl şartı nedeniyle bu dönemde Bağ-kurdan daha zor şartlarla emekli olunmaktadır. O yüzden sizin Bağ-kura devam ederek 5400 günü ve 60 yaşı tamamladığınız 2020 yılı doğum tarihinizde emeklilik müracaatı yapmanız mümkün. SSK ya geçmeniz büyük hata olur.

Muhammed Karabağ

1989 yılında Dicle Üniversitesi İşletme ve 1995 yılında da Anadolu Üniversitesi İktisat bölümlerinden mezun oldu. 1999 yılından beri Avcılar'da kendi ofisinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışan Karabağ, kurucusu ve ortağı olduğu Avcılar'daki Bağımsız Denetim A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak çalışmalarını devam ettirmektedir.