Haberler

Gider Kısıtlaması Getirilen Binek Otomobiller

Gider Kısıtlaması Getirilen Binek Otomobiller Hangileri ? Kanunlarda “Binek Otomobili” tanımı var mı ?

Binek otomobili nedir?

Torba Kanunun T.B.M.M.’de görüşülmesi sırasında bazı milletvekillerince de merak edilen bu sorunun net olarak cevaplanmadığını, KDV uygulaması ile aynı olacağı yönünde sözlü açıklama yapıldığını biliyoruz. İlgili maddelerin gerekçelerine baktığımızda da binek otomobilinin ne olduğuna dair bir açıklama bulunmadığını görüyoruz.

Biz de yasa koyucunun gider kısıtlaması getirdiği binek otomobillerinin hangi araçlar olabileceğini araştırınca aşağıdaki sonuçlara vardık.

A) Yasal Düzenleme

7194 sayılı Torba Kanunun 13. maddesi ile Gelir Vergisi Kanunun 40. maddesinin birinci fıkrasının (1), (5) ve (7) numaralı bentlerine eklenen parantez içi hükümlerle:

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 TL tutarındaki kısmının gider olarak dikkate alınabileceği,
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’inin indirilebileceği,
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmının gider yazılabileceği, bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarın dikkate alınacağı, hükme bağlanmıştır.

Yine aynı Kanunun 14. maddesiyle Gelir Vergisi Kanununun 68. maddesinin birinci fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerine eklenen parantez içi hükümlerle:

 ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli 135.000 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilecek,
Binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 TL’ye kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen ÖTV ve KDV toplamının en fazla 115.000 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.

Binek otomobillerine ilişkin gider yazılacak tutarların gayet net olarak anlaşıldığı bu düzenlemede “küçük bir hususun” flu kaldığı görülüyor.

B) Kanunlarda “Binek Otomobili” tanımı var mı?

İki farklı kanunda “otomobil” tanımı yer alıyor.

1- Karayolları Trafik Kanunu: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 3. maddesinde otomobil: “Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla 9 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıt” olarak tanımlanıyor.

Sürücü sırasının arkasında başka oturma yeri de bulunabilen, sürücü bölümü gövdesi ile birleşik kamyonetler panelvan olarak, yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlar ise arazi taşıtı olarak tanımlanıyor.

2- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 2. maddesinde otomobil: “Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en çok 8 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır” şeklinde tanımlanıyor.

Bu Kanunda, şoföründen başka, oturmaları şartıyla en çok yedi yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde dört tekerleği bulunan, şekil ve yapılışı itibarıyla otomobilden farklı olan motorlu taşıtlar (Carry-all, Travel-all, Jeep-station vb.) kaptıkaçtı olarak, yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçlar arazi taşıtı olarak, azami toplam ağırlığı 3500 kilogramı geçmeyen kapalı kasalı (yandan camlı olanlar dahil) sürücü kısmından başka tek veya daha fazla sıralı oturma yeri bulunan insan ve yük taşımak için imal edilmiş olan taşıtlar da panelvan olarak tanımlanmaktadır.

Görüldüğü gibi her iki kanunda tanım “otomobil” olarak yapılmış olup, “binek otomobili” şeklinde bir tanım yok. Ayrıca Karayolları Trafik Kanunu 8+1 koltuklu araçlara otomobil derken, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu 7+1 koltuklu araca otomobil diyor. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre 8+1 koltuklu araç minibüs tanımına giriyor.

Bunlardan başka otomobil veya binek otomobili tanımı yapılan başka bir kanun yok.

Örneğin KDV Kanununun 30/b maddesinde “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi”nin indirim konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak KDV Kanununun herhangi bir maddesinde binek otomobili tanımı yapılmadığı gibi, herhangi bir mevzuata da atıf yapılmamış, tanım yapması için herhangi bir kurum veya kuruluşa yetki de verilmemiştir.

C) KDV nasıl uygulanıyor?

Yukarıda belirttiğimiz gibi, KDV Kanununun 30/b maddesinde işletmelere ait binek otomobillerinin alışında ödenen KDV için indirim kısıtlaması hükmü düzenlenmiş olmakla birlikte, bu kanunda binek otomobili tanımı yok. Bu maddenin uygulanmasında 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki (I) sayılı listenin 9. sırasında yer alan açıklama esas alınıyor.

Şöyle ki, KDV oranlarının tespit edildiği sözü edilen Kararname eki %1 oranına tabi mal ve hizmetlerin yer aldığı (I) sayılı listenin 9. sırasında: “Aşağıda tanımları yapılan motorlu taşıtlardan yalnız "kullanılmış" olanlar” denildikten sonra, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonundaki binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar sayılmıştır. Böylece 87.03 tarife pozisyonunda sınıflandırılan binek otomobillerinin kullanılmışlarının tesliminde KDV oranının %1 olarak uygulanması öngörülmüştür. Ancak bu sıranın sonuna eklenen parantez içi hükümle KDV Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen KDV’yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde %18 oranında KDV uygulanacağı belirtilmiştir.

Kararnamede 87.03 tarife pozisyonunda tanımlanan araçlar esas alınarak, bunların kullanılmış olanlarının tesliminde %1 oranı uygulanması, Kanunun 30/b maddesine göre binek otomobili alımında ödediği KDV’yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin bu araçları ikinci el olarak satışında %18 oranı uygulanmasının öngörülmesi, KDV Kanununun 30/b maddesinde sözü edilen “binek otomobilleri”nin, 87.03 tarife pozisyonuna giren araçlar olduğu şeklinde yorumlanarak işlem yapılmaktadır. Ancak Kanunun 30/b maddesinde geçen “binek otomobili” tanımının kanunda yer almadığı, başka kanunlara atıfta bulunulmadığı ve tanım yapma konusunda herhangi bir merciye yetki verilmediği gözönüne alındığında, bu uygulamanın yasal dayanağı olmadığı ileri sürülebilecektir.

D) ÖTV’de durum ne?

ÖTV Kanunu kapsamına giren malların belirlendiği Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 tarife pozisyonunun başlığı “Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar”dır. Bu tarife pozisyonunda, şoför dahil 9 kişiye (8+1) kadar insan taşımak üzere imal edilmiş motorlu taşıtlar yer almaktadır. Tarife cetvelinde binek otomobilinin ne olduğu yönünde bir açıklama bulunmamakla birlikte, 3 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi) ekindeki 87.03 tarife pozisyonundaki mallara ilişkin (2/a) sırasında “Binek otomobilleri (örneğin; yarış arabaları, spor arabaları, limuzin, taksi)” şeklinde bir açıklama yer almaktadır. İzahnamede özellikle belirtilen “Kar aracı, golf aracı, ambulans, cenaze arabası, hapishane minibüsü, motorlu karavan, üç veya dört tekerlekli ATV” gibi araçlar dışındaki şoför dahil 9 kişiye kadar insan taşımak üzere imal edilmiş araçlar binek otomobili olarak değerlendiriliyor.

Buna göre, sedan, station vagon, hatchback, coupe, mini, mikro, yarış arabası, jip, cabrio, crossover, arazi taşıtı, MPV, SUV tipi araçların yanı sıra şoför dahil 9 kişiye kadar insan taşıyabilen çift veya üç sıra koltuklu panelvan, cityvan, çift kabinli araçlar da (iki aks arası uzunluğun yarısı kasanın uzunluğundan az olanlar hariç) binek otomobili sınıfında yer alıyor.

Ancak unutulmamalıdır ki, Türk Gümrük Tarife Cetveli, Cumhurbaşkanı Kararnamesi (daha önce Bakanlar Kurulu Kararı) ile yürürlüğe konulan ikincil mevzuat hükmündedir. Dolayısıyla kanunda yapılan bir düzenleme için Kararnamenin referans alınması için, ilgili kanunda açık bir hüküm bulunması gerekir.

D) Sonuç

Bu çalışmada, 7194 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununda yapılan düzenlemeler ile gider kısıtlamaları getirilen binek otomobillerinin hangileri olduğunu açıklığa kavuşturamadık.

Karayolları Trafik Kanununa göre şoför dahil 9 kişiye kadar insan taşımaya mahsus araçlar mı?
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre şoför dahil 8 kişiye kadar insan taşımaya mahsus araçlar mı?
KDV ve ÖTV uygulamalarının esas aldığı Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 tarife pozisyonunda yer alan sedan, station vagon, hatchback, coupe, mini, mikro, yarış arabası, jip, cabrio, crossover, arazi taşıtı, MPV, SUV, panelvan, cityvan, çift kabinli araçlar mı?
Yoksa başka araçlar mı?

binek otomobili sayılarak gider kısıtlamalarına tabi tutulacak.

Herhalde Hazine ve Maliye Bakanlığı bu konuya bir açıklama getirecektir. Açıklamayı ve dayanağını merakla bekliyoruz.

Kemal OKTAR

Muhammed Karabağ

1989 yılında Dicle Üniversitesi İşletme ve 1995 yılında da Anadolu Üniversitesi İktisat bölümlerinden mezun oldu. 1999 yılından beri Avcılar'da kendi ofisinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışan Karabağ, kurucusu ve ortağı olduğu Avcılar'daki Bağımsız Denetim A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak çalışmalarını devam ettirmektedir.